İnsanlar zamanlarının büyük kısmını kapalı mekanlarda geçirdikleri için radon kaynaklı iç ışınlanmaya maruz kalırlar. Doğal kaynaklardan alınan dozun en önemli bileşeni, radon gazı ve onun kısa yarı ömürlü bozunma ürünleridir. Ülkelere göre değişiklik göstermekle birlikte radon ve bozunma ürünleri nedeniyle maruz kalınan yıllık ortalama etkin dozun dünya genelinde 1,3 mSv olduğu tahmin edilmektedir. Dolayısıyla meskenler ve işyerleri için radon aktivite konsantrasyonunun ölçülmesi halkın iyonlaştırıcı radyasyonun zararlarına karşı korunmasında önem arz etmektedir.
Radon İzleme Laboratuvarında aktif ve pasif yöntemlerle kapalı ortamlarda radon aktivite konsantrasyonu ölçümleri yapılmaktadır. Pasif yöntemle radon ölçümlerinde CR-39 katı hal nükleer iz dedektörleri kullanılmaktadır. Bu ölçüm yönteminde dedektörler ortamda en az 2 ay süre ile bekletilir, süre bitiminde laboratuvarda kimyasal kazıma işlemine tabi tutularak otomatik iz sayım sisteminde iz sayımı sonucu hesaplanır.
|
Radon İz Sayım Sistemleri |
NÜKEN-Ankara Yerleşkesi Radon İzleme Laboratuvarı, Pasif Radon dedektörü ile radon ölçümü hizmetinde 28 Ağustos 2013 tarihinde TÜRKAK tarafından akredite edilmiş olup uluslararası standartlarda doğru ve güvenilir hizmet vermektedir.
Aktif yöntemle ölçümler, AlphaGuard cihazı kullanılarak yapılmaktadır. AlphaGuard cihazı ile havada, suda, toprakta ve yapı malzemelerinde anlık radon aktivite konsantrasyonu tespit edilmektedir. Bu ölçümlerde 10 dakika gibi kısa bir sürede sonuç elde edilebilmektedir.
|
Suda Radon Ölçümü |
Toprakta Radon Ölçümü |
|
|
|
Radon Dedektörü Işınlaması
- Sağlık Bakanlığı ile imzalanan protokol çerçevesinde Ulusal Radon Programı yürütülmektedir. Bu kapsamda ülke genelinde TÜİK tarafından belirlenen 62300 haneye radon ölçüm dedektörleri gönderilmiş olup Radon Eylem Planı çalışmaları da devam etmektedir. (Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü- Kanser Dairesi Başkanlığı, NÜKEN-Ankara, NÜKEN-İstanbul)
- Katı hal nükleer iz dedektörleri için otomatik iz sayım cihazı geliştirilmiş ve 2015 yılında akreditasyon kapsamına dahil edilmiştir. (TAEK İz Sayım Cihazı) (NÜKEN-Ankara)
- İtalya-Terme Di Lurisia’ daki Marie Curie mağarasında aktif yöntemle radon ölçümü (ALPHAGUARD cihazı) karşılaştırma testine katılım sağlanarak başarılı sonuç alınmıştır. (NÜKEN-Ankara-2015)
- TAEK TR-2014-4 Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun (TAEK) desteklediği ve Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı ile müşterek yürütülen proje kapsamında, kaplıca tesislerinde aktif ve pasif yöntemler ile Radon ve çevresel doz ölçüm çalışmaları yürütülmüştür. (NÜKEN-Ankara)
NÜKEN İstanbul Yerleşkesinde, Radon Ölçüm Laboratuvarı dahilinde "Kapalı ortamlardaki radon gazı aktivite derişiminin belirlenmesi ve değerlendirilmesi (Türkiye’nin Radon Haritasının Çıkarımı) " faaliyeti yürütülmektedir.
Bu faaliyet kapsamında;
- Türkiye’deki evlerde yaşayan insanların radondan aldıkları radyasyon dozunu hesaplamak ve radon konsantrasyonu yüksek bölgeleri tespit etmek amacıyla, 1984 yılında “Akciğer Kanseri Epidemiyolojisi İçin Radon Ölçümleri” kapsamında ‘Radon Ölçüm Laboratuvarı’’nda çalışmalar başlamış ve 2004 yılında Macaristan RadoSys firmasından temin edilen RadoMeter 2000 versiyonu pasif radon ölçüm sistemi ile çalışmalara hız verilmiştir. Üniversiteler ve bazı kamu kuruluşların desteğiyle toplam 7293 evde yapılan bu çalışma 2013 yılında tamamlanmış, 2014 yılında da yayınlanmıştır.
- Kanser vakalarında meydana gelen artış sonucu, SB Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı arasında 2013 yılında protokol yapılmıştır. 2019 yılında tamamlanan bu çalışma, adresleri TÜİK tarafından belirlenen yaklaşık 61320 evde gerçekleştirilmiştir.
- Radon Ölçüm Laboratuvarında, Radon gazının insan sağlığı üzerindeki olası etkilerinin belirlenmesi ile ilgili çalışmalar planlanmakta ve gerçekleştirilmektedir (anaokulları, metro vb.).
- Radon Ölçüm Laboratuvarımız 2019 ve 2020 yıllarında katıldığı Uluslararası Karşılaştırma Testlerinde başarılı olmuş ve Akreditasyon çalışmaları kapsamında gerekli dokümantasyonu tamamlamıştır.