Tarihçe

Radyasyon ölçer cihazlar önemli bir vazife ifa etmektedirler: Çalışanların ve halkın maruz kalabilecekleri radyasyonu tespit etmek. Bu yüzden bu cihazların doğru ölçümleri gösterdiklerinin ispatı olan kalibrasyonu, rutin olarak yapılır. Çekmece Nükleer Eğitim ve Araştırma Merkezi kalibrasyon labları kurulduğundan (1960) beri bu sorumluluğu yerine getirmişlerdir. 1983 yılında ise kurum bünyesinde Türkiye’deki tek SSDL (Sekonder/İkincil Standart Dozimetri Laboratuvarı) kuruldu ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ve Dünya Sağlık Örgütü’nün ortaklaşa yürüttükleri SSDL ağına üye olundu. 2017 yılında TAEK bünyesinde Ankara’da ikinci SSDL kuruluncaya kadar da tek radyasyon ölçer kalibrasyon merkezi olarak devam etti. Ancak Türkiye’deki cihaz sayısının artışı dolayısı ile bu yükü tek başına taşıma şansımız artık yoktu.

2023 Ekim ayında NDK tarafından çıkarılan bir yönetmelikte TURKAK akreditasyonu şartı konuldu. Tedavi düzeyli iyon odalarının kalibrasyonları uzun süredir (2010 dan bu yana) akreditasyon kapsamındaydı. Ancak korunma düzeyli cihazlar için kalibrasyonlara ara vermek zorunda kaldık. Akreditasyon başvurusu Mart 2024’te yapıldı, TURKAK denetimi de Temmuz 2024’te gerçekleşti. Akreditasyon Sertifikamızı aldığımız günden itibaren korunma düzeyli kalibrasyonlarımız tekrar başladı.

Kalibrasyonun sözlük manasını, tarihçesini internette kolaylıkla bulabilirsiniz. Ancak kalibrasyon yapılması gereken cihaz/alet tipleri o kadar farklıdır ki yapılan tanım da o kadar geniş bir tanım olmaktadır. Uzunluk, ağırlık, sıcaklık değil radyasyon doz hızı ölçer kalibrasyonları bile cihaz türlerine göre birbirlerinden alakasızdırlar. Gama spektrometrelerinde kullanılan dedektörler bizim elle tuttuğumuz portatif cihazlardaki dedektörle aynı olabilir ama kalibrasyonları aynı değillerdir.

SSDL de yapılan iki ana kalibrasyon laboratuvarı bile birbirinden farklıdır. Tedavi düzeyli iyon odası kalibrasyonunda bizim standart iyon odamızın okuduğu ile müşterinin okuduğu karşılaştırılır ve oran bulunur. Bulunan bu oran müşteriye sertifikada kalibrasyon katsayısı olarak verilir. Müşteri okuma yaptığında ekranda gördüğü sayıyı bu sayı ile çarparak doz hesapları yapar. Bunu yapabilir çünkü bu cihazda müşteri Medikal Fizikçi denilen master seviyesinde bu eğitimi almış bir personeldir. Kullanılan iyon odası-elektrometre ikilisi çok kararlıdır ve neredeyse hiç salınım yapmaz. 10 sene sonra bile cihazların kalibrasyon katsayıları % 0,1-0,5 değişmektedir. Doz hızları çok yüksektir, fon dozunun milyonlarca katıdır. Cihazın kullanıldığı yer bir laboratuvar ortamıdır, açı değişmez, enerji biliniyordur.

Korunma düzeyli kalibrasyon ise bundan çok farklıdır. Cs-137 kullanılarak kalibrasyon katsayısı bulunur. Ancak cihazın kullanıldığı ortam laboratuvar değildir. Aynı yerde ölçülen radyasyonun enerjisi birkaç KeV’den binlerce KeV’e değişkenlik gösterir, açı 0 derece veya 90 derece olabilir. Bütün bunlar okuma doğruluğunu çok etkiler. Daha da önemlisi cihazı kullanan personel doktora sahibi de olabilir ilkokul mezunu da. O yüzden bu cihazlarda sertifika üzerinde sadece bir kalibrasyon katsayısı vermek, hatta her basamak için bile kalibrasyon kaysayısı verip sonra da sahada elinde sertifika ile hesaplama yapılmasını beklemek mantıksızdır. Kullanıcı cihazın üzerinde ne okuyor ise o sırada doğru olarak kabul etmek zorundadır. Bu yüzden normal şartlar altında, portatif cihazların okuması gereken değeri göstermesi yani ekranda yazan değerin labda standardın okuduğu değerle aynı olması gerekir. Burda kalibrasyonun manası da cihazın okuduğu değerin değiştirilmesi ve düzeltilmesi demektir. Bu ister cihazın üzerinde ekranda, ister bilgisayar programı yardımı ile, ister potansiyometreler ile oynanması şeklinde kalibrasyon katsayısının değiştirilmesi olabilir. Bu işlem  kalibrasyon prosedürü olarak isimlendirilir.

Ancak bunun bir önemli zorluğu vardır. Her marka model cihazın kalibrasyon prosedürü yani okuması gereken değerler ile ekranda gösterdiği değerleri eşleştirme işlemi farklıdır. Bizim veritabanımızda 600’ün üzerinde marka model cihaz vardı. Hergün gelişimin gereği kaçınılmaz olarak yeni bir model cihaz üretiliyor. Bir kalibrasyon laboratuvarının bütün bu prosedürleri öğrenme şansı imkansızdır. Sadece zorluğundan değil, üretici firmaların çoğunun bu prosedürleri 3. Kişilere vermekte isteksiz olmasından.

Bu zorluktan ve sahadaki ölçümlerin belirsizliklerinden dolayı portatif radyasyon ölçer kalibrasyonlarında bir ödün verilmektedir. Her cihaz için kalibrasyon prosedürü uygulanmamaktadır. Kalibrasyon laboratuvarı, cihazı her kademede belli doz hızlarında test eder. Yani okuması gereken değerler ile okuduğu değeri karşılaştırır. Cihazın okuma hatası belli aralıkta olduğunda (çoğunlukla %20) cihaz testten geçti denilir ve kalibrasyon sertifikası düzenlenir. Ancak cihaz testten geçmez ise o zaman kalibrasyon prosedürü uygulanır okuması gereken değerlere çekilir. Radyasyon ölçer cihazlar istikrarlı cihazlardır. Kalibrasyonları sık sık bozulmaz. Bir çok kalibrasyon laboratuvarı da buna güvenir; kalibrasyon prosedürünü bilmese de test yapıp sertifika düzenler. Bunda bir yanlış yoktur. Ancak testten geçmediğinde ne yapacaklarını, yapamadıkları kalibrasyonun ücretini iade edip etmeyeceklerini size sundukları sözleşmede okumanız gerekir. Hatta kalibrasyona göndermeden önce cihazınızın kalibrasyon presedürünü bilip bilmediklerini, testten geçmezse olacakları sormanız sizin açınızdan uygun gözükmektedir.

Kalibrasyon hizmet ücretiniz nedir?

            TENMAK olarak verilen hizmetlerin ücretleri her yıl yayınlanan Temel Mal ve Hizmet Ücretleri nde verilmektedir. Bağlantıya tıklayarak veya nüken.tenmak.gov.tr ana sayfasının alt sol kısmındaki bağlantıyla bu listeye ulaşabilirsiniz.

            Her sene değişmekte olsa da 2024 senesi için Korunma Düzeyli kalibrasyon ücreti (NEB 211 v.b. cihazlar) 4000 lira, İyon odası (radyoterapi) kalibrasyon ücreti 6000 liradır.

Portatif yani elle tutulan radyasyon doz hızı ölçerler, duvara monte alan monitörleri, elekrtonik personle dozimetre, kalem dozimetre v.b. korunma düzeyli cihazların kalibrasyonları akredite olarak yapılmaya başlandı. Tedavi düzeyli iyon odalarının kalibrasyonları uzun süredir (2010 dan bu yana) akreditasyon kapsamındaydı. İş bölüşümü dolayısı ile NEB model portatif cihazların kalibrasyonları SSDL İstanbul’da diğer markaların cihazları ise Ankara’da yapılacaktır.

Bunların haricinde yapılan brakiterapi cihazları ve panel (kapı) dedektörleri kalibrasyonları akredite kapsamda değildir.Bu yüzden sizi için akreditasyon gerekli olup olmadığını kontrol etmelisiniz.

Başvurular nasıl yapılıyor?

Kalibrasyon başvuruları ehizmet.tenmak.gov.tr internet sayfası üzerinden e-devlet kapısı kullanılarak yapılmaktadır.

• [Tek Tıkla Giriş] içinde [e-hizmet] kutucuğuna “Kalibrasyon” yazarak veya sağdaki ok yardımı ile “Kalibrasyon” seçeneğini seçin
• Gelen sayfadaki bilgileri doldurup alttaki [Devam Et] tuşuna basın
• Eğer aracı bir kurum iseniz, yani kalibrasyon yapılacak cihaz sizin değil başka bir kurum adına sertifikalandırılacak ise [Kalibrasyon sertifikasının farklı bir kuruluş adınadüzenlenmesini istiyorum] kutucuğunu işaretleyin. Çıkan kutucuğa bilgileri doldurun.
• [Kalibrasyon Ekle] tuşuna basın.
• [Cihaz Türü] elinizdeki cihazın türünü ifade eder.
• Eğer hastanelerde kullanılan, tedavi düzeyli iyon odası kalibrasyonu yaptıracak iseniz [İyon Odası] seçeneğini işaretleyin. Altta çıkan [Elektrometre/Prob ile birlikte] kutucuğunu işaretleyin. [Uygulanacak Kalibrasyon] da su veya havada yapılması tercihlerinden birini seçin. Bu tercihten emin olmanız, ihtiyacınızın ne olduğunu bilmeniz gerekmektedir. Çok büyük oranda “Suda Absorblanan Doz Kalibrasyonu” istenmektedir. Daha sonra iyon odası ve elektrometre cihazlarının bilgilerini girin. Elektrometrenin ekranında okumaları gösteren cihaz olduğunu akılda tutarak.
• İstanbul SSDL için “Doz hızı ölçer”, “Alan monitörü” veya “EPD” tercihlerinin bir önemi yoktur. Biz gelen cihazın marka modeline göre cihaz türünü biliyoruz. Bu yüzden eğer korunma düzeyli kalibrasyon istiyorsanız İstanbul için hep “Doz Hızı Ölçer” seçeneğini tercih edebilirsiniz.
• [Kalibrasyon Merkezi] olarak “Nüken-İstanbul” seçin.
• [Cihaz Bilgileri] kısmında iş bölüşümü sonrasında sadece İstanbul SDDL’in yapacağı marka model cihazlar seçilebilmektedir. Kutucukta bulamadığınız marka model girme sanşınız yoktur. Bunlar için [Kalibrasyon Merkezi] olarak “Nüken-Ankara” seçmeniz yine kurumumuz bünyesindeki Ankara SSDL’e başvurmanız gerekmektedir.
• [Marka] seçildiğinde o markaya ait [Model] ler gelecektir. İstanbul için “Tip” kutusuna bir şey yazmanıza gerek yoktur. [Seri No] nun doğru olduğundan emin olmalısınız.
• Eğer cihazının harici bir probu/dedektörü varsa [Marka] ve [Model] seçildiğinde [Probe Marka], [Probe Model] ve [Probe Seri No] kutucukları çıkacak. Yine sadece o modele uygun prob modelleri seçilebilecek.
• Tek bir cihaza ait bütün bilgiler doldurulunca altta bulunan [Kaydet] tuşuna basın.
• Birden fazla cihazınız var ise [Kalibrasyon Ekle] tuşu ile aynı aşamaları katederek ekleyebilirsiniz.
• [Hizmet Sözleşmesi] ni okudum, anladım ve kabul ediyorum.] kutucuğunu işaretleyin.
• [Devam et] tuşuna basın ve çıkan sayfadaki adres bilgilerini doldurun. Eğer cihazı elden teslim almak istiyor iseniz [İlave Hususlar] kısmına bunu yazmayı unutmayın.
• [Devam et] tuşuna bastığınızda ödemeniz gereken ücret çıkacaktır.
• [Tamamla] tuşuna bastığınızda 2024.03. ile başlayan başvuru numarası ve “Tahakkuk no” oluşturulacaktır. Siz de bu tahhakkuk numarası ile Ziraat Bankası üzerinden TENMAK online tahsilat hesabına ödemenizi 15 gün içerisinde gerçekleştirmelisiniz, yoksa başvurunuz otomatik olarak iptal edilir.
• Başvurunuz kabul edildikten ve ödemenizi yaptıktan sonra cihazları “TENMAK Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü İstanbul Yerleşkesi, SSDL, Yarımburgaz Mah. Nükleer Araştırma Merkezi Yolu. No:10 Küçükçekmece /İstanbul 34303” adresine kargo ile ya da elden teslim etmelisiniz. Not: google map te “Küçükçekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi” şeklinde bulunabiliyor.
• Paketin içinde ehizmet başvuru çıktısı ve banka dekontu olmasına dikkat etmelisiniz.

Nükleer Tıp alanında kullanılan kuyu tipi iyon odaları (well type) diğer adları ile Doz Kalibratörleri NÜKEN-İstanbul bünyesindeki Radyofarmasötik Kalite Kontrol Birimi tarafından yapılmaktadır. https://ehizmet.tenmak.gov.tr/ sayfasından giriş yapıldıktan sonra [Kalite Kontrol Hizmetleri] başlığı altında [Nükleer Tıp Alanında Kullanılan Radyoizotopların Doz Ölçümlerini Yapan Cihazların Kalite Kontrolü Talebi] seçeneğinden yapabilirsiniz. Birime (212) 473 26 00 – 2501 numaralı telefondan ulaşabilirsiniz.

Lütfen kargo takip numarası ile bunu çözmeye çalışın. Her cevaplamaya çalıştığımız telefon sizin kalibrasyon sürenizi artırmaktadır. Cihazınız bize ulaştıktan kısa bir süre sonra kalibrasyonu yapılacak ve emaille bilgilendirme yapılacaktır. Arızalı olduğunda ve elektronik birimine tamir için gönderildiğinde de email ile bilgilendirileceksiniz. Ancak kargoda teslim edildi gözüktüğü ve gönderdiğiniz süreden makul bir zaman geçtiği halde haber alamazsanız lütfen Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. mailinden sorgulayın.

Kalibrasyon hizmet ücretiniz nedir?

            TENMAK olarak verilen hizmetlerin ücretleri her yıl yayınlanan Temel Mal ve Hizmet Ücretleri nde verilmektedir. Bağlantıya tıklayarak veya nüken.tenmak.gov.tr ana sayfasının alt sol kısmındaki bağlantıyla bu listeye ulaşabilirsiniz.

            Her sene değişmekte olsa da 2024 senesi için Korunma Düzeyli kalibrasyon ücreti (NEB 211 v.b. cihazlar) 4000 lira, İyon odası (radyoterapi) kalibrasyon ücreti 6000 liradır.

Cihazını direkt olarak SSDL’e ya da diğer ismiyle Metroloji Grubuna teslim etmelisiniz. Hizmet Kabul Ofisine uğramanıza gerek yoktur. Kampüsümüze geldiğinizde güvenlikte kaydınız oluşturulurken size yardımıcı olacaklardır. SSDL binasında girişte ilk sağ odamız kabul ofisidir. Ancak gelmeden ehizmetten bizim uzmanlarımızın cihaz kabulünü yaptığından emin olun. Bu olmadan başvurular bizim kayıt için kullandığımız yazılımda gözükmemektedir. Başvuruyu ehizmetten tamamlamanız hatta parayı yatırmanız işlemin son aşaması değil.

Adresimiz:

SSDL - Metroloji Grubu – NÜKEN

Yarımburgaz Mah. Nükleer Araştırma Yolu No:10

Küçükçekmece/İstanbul 34303

Labımızda bürokrasinin azaldığı, kalibrasyon sorumlusunun sadece kalibrasyon labında çalıştığı yeni bir sistem denenmektedir. Bu sistemde cihaz laba ulaştığı gün kalibrasyonu yapılmaya çalışılacaktır. Labımıza özgü yazılım sayesinde kalibrasyon yapılırken sertifika oluşturulacak, imzalar atılıp gelen koliye konulacak, PTT kargoya teslim edilmek üzere bekletilecektir. Eskiden olan bürokratik işlemler kalkmıştır. Ortalama labda kalma süresini 3 günün altına indirmeyi planlıyoruz.

Ancak cihazın arızalı olması ve Elektronik birimine tamire gönderilmesi bu süre kapsamında değildir.

İstanbul’da trafikden dolayı kaybedilen zamanı hepimiz biliyoruz. Kargo ile değil kendi imkânları ile cihazı getirip, daha sonra almak için tekrar aynı trafiğe girmek zorunda kalmak külfetlidir. Gerçekten özel bir durum var ise, bunu belirterek ve önceden email (Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.) ile randevu alarak bu hizmeti alabilirsiniz. Ama yine cihaz sayısının 3’ü aşmamasını, her cihaz için yarım saat kadar kalibrasyon süresi olacağını, ve labın yoğunluğuna göre randevu verileceğini hesaba katmalısınız.

Kalibrasyon bittikten sonra nasıl haberim olacak, kargomu nasıl takip edebilirim?

PTT kargo hafta içi hergün 10:30 sıralarında kurumumuza gelmektedir. Kargo takip numarası alındıktan sonra email olarak size yollanacaktır. Ancak bu aşamadan sonra işlemleri PTT kargonun yürüttüğünü belirtelim. Kendi sistemlerine takip numarası girmeleri zaman alıyor olabilir. Bizden mail aldıktan bir gün sonra kontrol etmeniz makul gözükmektedir.

1960 da kurulan labımız 2017’ye kadar Türkiye’deki tek kalibrasyon merkezi olarak faaliyet göstermiştir. Ancak radyasyon ölçer cihazların sayısının fazlalılığı göz önünde alındığında bu yükü tek başımıza taşımamızın mümkün olmadığı aşikârdır. TENMAK’a bağlı ikinci bir SSDL Ankara’da açılmış, ayrıca NDK da 2023 yılından beri TURKAK akreditasyonu olduğu sürece özel firmaların kalibrasyon yapmasına olanak sağlamıştır.

TENMAK üretimi NEB model cihazlar, ki bunlar yaklaşık 60 adet modeldirler, bizde olan veritabanına göre Türkiye’deki toplam cihazların yarısından fazlasını oluşturmaktadırlar. Bu cihazların üretimi, bakımı ve tamiri sadece İstanbul’da yapılmaktadır. Kalibrasyondan geçmeyen, veya arızalı olan cihazlar nerde test edilirse edilsin İstanbul’a gelmek ve İstanbul SSDL’de kalibre edilmek zorunda kalmaktaydı. Ankara SSDL ile iş paylaşımı yapılırken bu göz önüne alındı.

SSDL İstanbul Korunma Düzeyli laboratuvarı sadece müşterilerden gelen cihazların değil, aynı zamanda senede ortalama 1500 olan askeri cihaz kalibrasyonlarından, NEB üretimi cihazların testleri ve ilk kalibrasyonlarından, yine NEB model cihazların arıza sonrası kalibrasyonlarından, radyasyon izleme ağına ait 200 ün üzerindeki cihazın kalibrasyonlarından, yerinde kalibrasyonlardan tek başına sorumludur. Açıkcası son yıllarda bu yükü kaldıramıyorduk. Bu yüzden size külfet yüklediğimizi, İstanbul’da olan firmaların bile Ankara’ya cihaz yollamak zorunda kalmalarının uygunsuzluğunu bilsek de bizi mazur göreceğinizi umuyor ve bekliyoruz.

SSDL İstanbul olarak bakım planlamıyoruz. Bu yüzden laboratuvar kapalı olmayacak.

Ancak her sene toplu olarak gönderilen askeri sınıf cihazlar randevulu olarak geldiğinde lablarımız bu cihazları kalibre etmeye yoğunlaşacak, bu süre zarfında müşteri başvurularına 1 hafta kadar kapalı olacaktır. Böyle bir durumda önceden https://nuken.tenmak.gov.tr sayfasında duyuru yapılacak, ehizmet programında da popup şeklinde açıklama çıkacaktır.

Bazıları çok açık gözükse de aşağıda cihazı yollamadan önce yapmanız gereken kontrolleri sıraladık. Eğer cihazınız arızalı ise önce NÜKEN-İstanbul bünyesindeki Radyasyon Ölçüm Cihazları Grubuna başvuru yapmanız gerekmektedir.

• Bize gönderdiğiniz cihazların yeni takılmış bir pille yollandığından emin olun. Şarjlı pil kullanmayın. Tam şarj edilmiş pil bir süre sonra kullanılmasa bile gücünü kaybeder, cihazların okumalarını çok azaltabilir.
• Cihazını güç düğmesinden açın. Açılmıyor ise pilleri yenileyin. Pil yuvasının korezyondan veya pil akmasından dolayı temassızlık yapmadığından emin olun. Eğer var ise adaptör kullanarak deneyin. Bunların hiçbirinden sonuç alamıyorsanız cihazının da bir arıza vardır.
• Cihazın ekranında bir kırıklık olduğunda ya da açıldığında yazıları düzgün okunmuyor, karakterler eksik gözüküyor ise arızalı kategorisindedir.
• Tuş takımının doğru çalıştığından yani cihazın üzerindeki tuşlara bastığınızda foksiyonları yerine getirdiğinden emin olunuz.
• Cihazı açtınız, ekrandan 0.0 mR/h veya benzer bir okuma gördünüz. Ancak 60 saniye geçtiği halde hala sıfır gösteriyorsa cihazının dedektöründe veya bağlantılarında hata vardır. Bunu testi yaparken çok acele etmeyin, bazı modellerin ilk açılışında 60 saniye geçmesi gerekebilir. Sıfır okumamasının sebebi, yapay bir radyasyon alanına koymasanız bile cihazlar fon dozu (background) denilen okumayı gösterirler. Cihaz modeline, bulunduğu yere göre bu değişir ama örneğin NEB 211 modeli cihaz 10-20 µR/h fon dozu okur. NEB model cihazların çoğunda hiç okuma almadığında, DF (dedektör failure) veya ARIZALI yazıları çıkması gerekir.

Arızalı cihazların NÜKEN-İstanbul bünyesindeki “Radyasyon Ölçüm Cihazları Grubu”na gönderilmesi gerekmektedir. Onlar cihazı tamir ettiklerinde kalibrasyon yapılması gerekiyor ise bize göndermektedirler. Sizinle de tamir ücreti, kalibrasyon ücretinin ayrıyeten yatırılması gibi konular için irtibata geçerler. Yine ehizmet.tenmak.gov.tr sitesinden [Bakım ve Onarım Hizmetleri] altında [Radyasyon ölçüm cihazları ve RIS bakım ve onarım talebi] seçeneğinden başvuru yapılmalıdır.

Öncelikle her tür marka cihazın tamirini gerçekleştiremediğimizi bilmelisiniz. NEB marka cihazlar bizim üretimimiz olduğundan sormadan yollayabilirsiniz ancak diğer marka cihazlar için önce yapılıp yapılamıyacağının teyidini almalısınız.

Bu cihazlar bir süre geçtikten (5-10 yıl kadar) sonra içlerindeki gaz miktarını kaybetmektedirler. Aynı araba lastiklerinde siboptan azda olsa hava kaçması gibi. Bu yüzden tekrardan basınçlı gaz konulması gerekmektedir. Eğer cihazınız lineer ama eksik okuma alıyorsa yani her kademede aynı oranda eksik gösteriyorsa bu durumda olması muhtemeldir.

Kurumumuza ait bu tipteki cihazların hepsinde de aynı problem ortaya çıkmıştır. Cihaza gaz doldurulması imkânımız vardır. Satın aldığınız distribitör vasıtası ile yurtdışına gönderme, gaz dolumu ve kalibrasyon yaptırma şansınız var ancak bize gelen geri duyumlarda bunun aracı firma komisyonu, gümrük ve ulaşım ile nerdeyse cihazın fiyatına mal olduğu söylendi. Ülke olarak sadece gaz azaldığı için bu cihazları çöpe atma lüksümüz yok. O yüzden böyle bir durum olduğunda Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. ye ulaşmanızı rica ediyoruz. Gaz doldurma ve kalibrasyonlarını merkezimizde yaparız.

İstanbul SSDL’e ulaşmanın en kısa yolu Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. ‘e mail atmaktır. Bu mail anlık olarak takip edilecek, en kısa sürede size geri dönüş sağlanacaktır.

Telefon numaramız ise (212) 473 26 00 – 2852 dir. Bu numara telefon başında bulunması en muhtemel olan ve sorularınıza program yardımıyla cevaplıyabilecek olan sekreterimizindir. Eğer bu numaradan ulaşamazsanız iyon odaları için 2803, 2807’i, korunma düzeyli cihazlar için 2802, 2805 ve 2809’u, brakiterapi cihazları için 2801’i, yerinde kalibrasyon hizmeti ve TLD için 2808’i arıyabilirsiniz. Yine telefonla ararken bu telefon sahiplerinin laboratuvar personeli olduğu ve zamanlarını kalibrasyon yapmak için laboratuvarda geçirdiklerini, eğer telefona 3-4 çaldırmadan sonra cevap vermiyorlar ise telefon başında olmadıklarını göz önünde bulundurmanızı rica ediyoruz.

Ancak Ankara SSDL’i ilgilendiren meseleler için onlara ait  telefonları aramanızı veya Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. mail adresine mail atmanızı rica ediyoruz.

Eğer önerileriniz var ise veya hizmetimizden memnun olmadığınızda şikâyet etmek istediğinizde lütfen tenmak.gov.tr anasayfasının en altında bulunan “İlgili Taraf Anket, Öneri ve Şikayet Formu” nu doldurup gönderin. Aynı forma https://www.tenmak.gov.tr/uygulama/mm_anket1/  linkinden de ulaşabilirsiniz. İsterseniz Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. mailinden de öneri ve şikâyetlerini iletebilirsiniz.

• Bu başvurular [Kalibrasyon] seçeneğinden yapılmamaktadır.
• [Kalibrasyon Hizmetleri] başlığının altında [Referans Işınlamalar] seçeneğini seçin ve ilk sayfadaki bilgileri doldurun
• İkinci sayfada [Ekle] tuşuna basın
• [Cihaz Türü] olarak [Kişisel Dozimetre] seçeneğini seçin
• Altta çıkacak olan [Kalem Dozimetre] kutucuğunu işaretleyin
• [Miktar] a kaç adet dozimetre yolluyacaksanız bunu yazın ve [Kaydet] e basın
• [Hizmet Sözleşmesini Onaylıyorum] kutucuğunu işaretleyin ve [Devam] a basın
• Çıkan sayfalardaki bilgileri doldurduktan ve ücreti yatırdıktan sonra cihazları yollamadan bizim tarafımızdan onay verildiğinden emin olun
• Dozimetre sayısının yüzelerce olabilmesi dolayısı ile marka model ve seri numarası girmeniz istenmemektedir. Bu bilgileri laboratuvarın kendisi dolduracaktır.

TENMAK olarak verilen hizmetlerin ücretleri her yıl yayınlanan Temel Mal ve Hizmet Ücretleri nde verilmektedir. Bağlantıya tıklayarak veya nüken.tenmak.gov.tr ana sayfasının alt sol kısmındaki bağlantıyla bu listeye ulaşabilirsiniz.

Her sene değişmekte olsa da 2024 senesi için Korunma Düzeyli kalibrasyon ücreti (NEB 211 v.b. cihazlar) 4000 lira, İyon odası (radyoterapi) kalibrasyon ücreti 6000 liradır.

NÜKEN İstanbul’da bulunan İkincil Standart Dozimetri Laboratuvarı; 1983’ten bu yana Uluslararası Atom Enerji Ajansı ve Dünya Sağlık Örgütü’nün IAEA/WHO İSDL ağına üye olarak hizmet vermektedir.

İSDL İstanbul’da, tedavi düzeyli dozimetre sistemlerinin kalibrasyon hizmetleri,  2010 yılından bu yana akredite olarak verilmektedir. TENMAK (TAEK, ÇNAEM, NEB) markalı korunma düzeyli radyasyon ölçüm cihazlarının ve askeri cihazların kalibrasyon hizmetleri ise, 27 Eylül 2024 tarihinden itibaren akredite olarak verilmeye başlanmıştır.

 İSDL İstanbul için nasıl başvuru yapılacağı, cihazın nasıl teslim edileceği, iletişim vb sorularınız için https://nuken.tenmak.gov.tr/tr/isdl sayfasını ziyaret edebilirsiniz. Ayrıca Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.  e-mail adresinden ulaşabilirsiniz.

Kalibrasyon nedir?

Tedavi düzeyli dozimetre sistemleri; kanser hastalarının radyasyonla tedavi edildikleri radyasyon onkolojisi kliniklerinde kullanılmaktadır. Bu yüzden kalibrasyonlarının, belli periyotlarla doğru, hassas ve güvenilir bir şekilde yapılmaları oldukça önemlidir.   

Tedavi düzeyli dozimetre sistemi kalibrasyonunda; İSDL’e ait standart bir elektrometre ve iyon odasından oluşan standart dozimetre sistemi kullanılır. Buna göre yapılan kalibrasyon işlemi sonucunda bir kalibrasyon katsayısı oluşturulur ve kalibrasyon sertifikasında belirtilir. 

Korunma düzeyli radyasyon ölçer cihaz kalibrasyonu ise bundan oldukça farklıdır. Radyasyon ölçer cihazlar; çalışanların ve halkın maruz kalabilecekleri radyasyonu tespit etmektedirler. Bu yüzden bu cihazların, doğru ölçümleri gösterdiklerinin kanıtı olan kalibrasyonlarının, rutin olarak ve doğru yöntemle yapılması gerekmektedir. Korunma düzeyli radyasyon ölçer cihaz kullanıcısı,  cihazın üzerinde ne değer okuyor ise o sırada okuduğu değeri, doğru olarak kabul etmek zorundadır. Bu yüzden portatif radyasyon ölçer cihazların, okuması gereken değeri göstermesi yani ekranda yazan değerin laboratuvarda standardın okuduğu değerle aynı olması gerekir. Burada kalibrasyonun anlamı; cihazın okuduğu değerin düzeltilmesi demektir. Bu ise, kalibrasyon katsayısının değiştirilmesi ile gerçekleştirilir.. Bu işlem kalibrasyon prosedürü olarak isimlendirilir.

Her marka model cihazın kalibrasyon prosedürü yani okuması gereken değerler ile ekranda gösterdiği değerleri eşleştirme işlemi birbirinden farklıdır.

.  

Hangi tür cihazların kalibrasyonlarını akredite olarak yapıyorsunuz?

İSDL İstanbul'da TENMAK (TAEK, ÇNAEM, NEB) markalı korunma düzeyli portatif radyasyon doz hızı ölçerler, duvara monte edilen alan monitörleri, elektronik personel  dozimetreler ile kalem dozimetrelerin  kalibrasyonları akredite olarak yapılmaktadır.  Tedavi düzeyli dozimetre sistemlerinin (elektrometre ve iyon odasından oluşan) kalibrasyonları ise 2010 yılından bu yana akredite olarak yapılmaktadır. Bunların dışında brakiterapi cihazlarının kalibrasyon hizmetleri ve panel (kapı tipi) dedektörlerin yerinde kalibrasyon hizmetleri de verilmektedir. Ancak akredite değillerdir.

Başvurular nasıl yapılıyor?

Kalibrasyon başvuruları ehizmet.tenmak.gov.tr internet sayfası üzerinden e-devlet kapısı kullanılarak yapılmaktadır. Başvuru için aşağıdaki adımları izlemeniz gerekmektedir.

• [Tek Tıkla Giriş] içinde [e-hizmet] kutucuğuna “Kalibrasyon” yazılmalı veya sağdaki ok yardımı ile “Kalibrasyon” seçeneği seçilmelidir.
• Gelen sayfadaki bilgileri doldurup alttaki [Devam Et] tuşuna basılmalıdır.
• Eğer aracı bir kurum iseniz, yani kalibrasyon yapılacak cihaz sizin değil de başka bir kurum adına sertifikalandırılacak ise [Kalibrasyon sertifikasının farklı bir kuruluş adınadüzenlenmesini istiyorum] kutucuğu işaretlenmelidir. Çıkan kutucuğa bilgiler doldurulmalıdır.
• [Kalibrasyon Ekle] tuşuna basılmalıdır.
• [Cihaz Türü] elinizdeki cihazın türünü ifade etmektedir.

Eğer hastanelerde kullanılan, tedavi düzeyli iyon odası kalibrasyonu yaptıracak iseniz [İyon Odası] seçeneği işaretlenmelidir. Altta çıkan [Elektrometre/Prob ile birlikte] kutucuğu seçilmelidir. [Uygulanacak Kalibrasyon] için su veya havada yapılması tercihlerinden birisi seçilmelidir. Bu tercihten emin olmanız, ihtiyacınızın ne olduğunu bilmeniz gerekmektedir. Çok büyük oranda “Suda Absorblanan Doz Kalibrasyonu” tercih edilmektedir.  Daha sonra iyon odası ve elektrometre cihazlarının bilgileri girilmelidir.

• İSDL İstanbul için korunma düzeyli kalibrasyon talebinde bulunuyorsanız, “Doz hızı ölçer”, “Alan monitörü” veya “EPD” tercihlerinin bir önemi yoktur. Gönderilen cihazın marka ve modeline göre cihaz türü bilinmektedir. Bu nedenle korunma düzeyli kalibrasyon talebinde bulunurken, İstanbul için her zaman “Doz Hızı Ölçer” seçeneğini tercih edebilirsiniz.
• [Kalibrasyon Merkezi] olarak “Nüken-İstanbul” seçilmelidir.
• [Cihaz Bilgileri] kısmında, sadece İSDL İstanbul’un yapacağı marka model cihazlar seçilebilmektedir. Kutucukta bulunmayan marka model cihazı girme sanşı yoktur. Bu tip cihazlar için [Kalibrasyon Merkezi] olarak “Nüken-Ankara” seçilerek başvuruda bulunulması gerekmektedir.
• [Marka] seçildiğinde o markaya ait [Model] modeller gelecektir. İstanbul için “Tip” kutusuna bir şey yazılmasına gerek yoktur. [Seri No] nun doğru olduğundan emin olunmalıdır.
• Eğer cihazınızın harici bir probu/dedektörü varsa [Marka] ve [Model] seçildiğinde [Probe Marka], [Probe Model] ve [Probe Seri No] kutucukları çıkacaktır. Yine sadece o modele uygun prob modelleri seçilebilecektir.
• Tek bir cihaza ait bütün bilgiler doldurulduktan sonra altta bulunan [Kaydet] tuşuna basılmalıdır.
• Birden fazla cihazınız var ise, [Kalibrasyon Ekle] tuşu ile aynı aşamaları uygulayarak ekleyebilirsiniz.
• [Hizmet Sözleşmesi] ni okudum, anladım ve kabul ediyorum.] kutucuğunu işaretlemeniz gerekmektedir.
• [Devam et] tuşuna basarak çıkan sayfadaki adres bilgileri doldurulmalıdır. Eğer cihazı elden teslim almak istiyor iseniz [İlave Hususlar] kısmına bunu yazmanız gerekmektedir.
• [Devam et] tuşuna bastığınızda ödemeniz gereken ücret çıkacaktır.
• [Tamamla] tuşuna bastığınızda ise 2024.03. ile başlayan başvuru numarası ve “Tahakkuk no” oluşturulacaktır. Bu tahakkuk numarası ile Ziraat Bankası üzerinden TENMAK online tahsilat hesabına ödemenizi 15 gün içerisinde yapmanız gerekmektedir. Aksi takdirde başvurunuz otomatik olarak iptal edilmektedir.
• Başvurunuz kabul edildikten ve ödemenizi yaptıktan sonra cihazları “TENMAK Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü İstanbul Yerleşkesi, İSDL, Yarımburgaz Mah. Nükleer Araştırma Merkezi Yolu. No:10 Küçükçekmece /İstanbul 34303” adresine kargo ile ya da elden teslim etmeniz gerekmektedir. Not: google map te “Küçükçekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi” şeklinde bulunabilmektedir.
• Paketin içinde e-hizmet başvuru çıktısı ve banka dekontu olmasına dikkat edilmelidir.

Cihazımın size ulaştığından nasıl emin olabilirim?

Kargo takip numarası ile öğrenilebilmektedir.  Cihazınız İSDL İstanbul’a ulaştıktan kısa bir süre sonra kalibrasyonu gerçekleştirilip e-mail ile bilgilendirme yapılacaktır. Cihaz arızalı olduğunda ve Radyasyon Ölçüm Cihazları Grubuna onarım için gönderilmesi gerektiğinde de e- mail ile bilgilendirme yapılacaktır. Ancak kargoda, İSDL İstanbul’a teslim edildi olarak gözükmesine ve gönderdiğiniz süreden makul bir zaman geçmesine rağmen haber alamadığınız durumda Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. e-mail adresinden sorgulama yapabilirsiniz

Cihazı nereye teslim etmeliyiz?

Cihazlar, İstanbul yerleşkesine kargo ile veya elle NÜKEN İstanbul Hizmet Kabul Ofisi’ne teslim edilmektedir. Burada kaydı oluşturulduktan sonra cihaz, İSDL’e ulaştırılmaktadır.

Cihazımın kalibrasyonu ne kadar sürer?

İSDL İstanbul, çalışma sistemine göre; cihazın, ortalama laboratuvarda kalma süresinin 3 günü geçmemesi planlanmaktadır. Cihaz laboratuvara ulaştığında mümkün olan en kısa sürede kalibrasyonu yapılmaya çalışılmaktadır. Laboratuvara özgü yazılım sayesinde, cihazın kalibrasyonu yapılırken aynı zamanda sertifikası oluşturulmaktadır. Bu öngörülen süre içerisinde oluşturulan sertifikalara hologram yapıştırılıp, imzalanmakta ve cihaz ile birlikte koliye konulup,  kargoya teslim edilmek üzere hazır hale getirilmektedir.

Ancak cihazın arızalı olması ve Radyasyon Ölçüm Cihazları Grubuna onarım için gönderilmesi bu süre kapsamında değildir.

Elden teslim ettiğimde, cihazın kalibrasyonunu aynı gün yaptırıp götürme şansım var mı?

Gerçekten özel bir durum var ise, önceden e-mail (Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.) ile bu durumu belirterek ve randevu alarak bu hizmeti alabilirsiniz. Ama cihaz sayısının 3’ü aşmaması, her cihaz için en az yarım saat kadar kalibrasyon süresi olacağı, ve laboratuvarın yoğunluğuna göre randevu verileceği dikkate alınmalıdır.

Kalibrasyon bittikten sonra nasıl haberim olacak, kargomu nasıl takip edebilirim?

 Kargo takip numarası alındıktan sonra, e-mail ile size bildirilecektir. Ancak bu aşamadan sonra işlemleri  kargo şirketi yürütmektedir. E-mail aldıktan bir gün sonra kontrol etmeniz uygundur.

Neden sadece TENMAK yapımı cihazları kalibre ediyorsunuz?

TENMAK (TAEK, ÇNAEM, NEB) markalı cihazlar ki bunlar yaklaşık 60 modeldir ve sayıları oldukça fazladır.  Veri tabanına göre de Türkiye’deki toplam radyasyon ölçer cihazların yarısından fazlasını oluşturmaktadırlar. Bu cihazların üretimi, bakımı ve onarımı ise sadece NÜKEN İstanbul Radyasyon Ölçüm Cihazları Grubu’nda yapılmaktadır. Bu nedenle kalibrasyondan geçemeyen veya arızalı olan cihazlar her nerede test edilirse edilsin NÜKEN İstanbul Radyasyon Ölçüm Cihazları Grubu’na gelmek ve İSDL İstanbul’da da kalibre edilmek zorundadır.

İSDL İstanbul Korunma Düzeyli Kalibrasyon Laboratuvarı; sadece müşterilerden gelen cihazların kalibrasyonlarından değil, TENMAK üretimi cihazların testlerinden ve ilk kalibrasyonlarından, yine TENMAK model cihazların onarım sonrası kalibrasyonlarından, radyasyon izleme ağına ait 200 ün üzerindeki cihazın kalibrasyonlarından ve sabit panel dedektörlerin yerinde kalibrasyonlardan sorumludur.

Başvuru yapmaya çalıştığımda laboratuvarın belli bir süre başvuru kabul etmediği yazıyor?

İSDL İstanbul kalibrasyon laboratuvarları, özel bir durum olmadığı takdirde kapalı olmayacaktır. Ancak her sene toplu olarak gönderilen askeri sınıf cihazlar randevulu olarak geldiğinde laboratuvarlar bu cihazları kalibre etmeye yoğunlaşacağından, bu süre içerisinde müşteri başvurularına 1 hafta kadar kapalı olabilir. Böyle bir durumda ve özel bir durum geliştiğinde önceden https://nuken.tenmak.gov.tr sayfasında duyuru yapılacaktır. Ayrıca e-hizmet programında da pop-up mesajı şeklinde bir açıklama ile uyarı yapılacaktır.

Arızalı cihazlarım olduğunda ne yapmalıyım?

TENMAK (TAEK, ÇNAEM, NEB) markalı cihazlar, burada üretildiğinden, arızalı olması durumunda NÜKEN-İstanbul “Radyasyon Ölçüm Cihazları Grubu”na gönderilmektedir fakat diğer marka cihazlar için onarılıp onarılamayacağının teyidinin önceden alınması gerekmektedir.

 Burada cihaz onarıldığında, kalibrasyon yapılması gerekiyor ise cihaz, İSDL İstanbul’a gönderilmektedir. Müşteri ile; onarım ücreti, kalibrasyon ücretinin ayrıca yatırılması gibi konular için iletişime geçilmektedir.  Arızalı cihazlar için; ehizmet.tenmak.gov.tr sitesinden [Bakım ve Onarım Hizmetleri] altında [Radyasyon ölçüm cihazları ve RIS bakım ve onarım talebi] seçeneğinden başvuru yapılması gerekmektedir.

Basınçlı iyon odamız var ve eksik okumaya başladı ne yapmalıyız?

Bu tip cihazlar, 5-10 yıl kadar zaman geçtikten sonra içlerindeki gaz miktarını kaybetmektedirler. Bu yüzden tekrardan basınçlı gaz doldurulması gerekmektedir. Eğer cihaz, lineer fakat eksik okuma alıyorsa yani her kademede aynı oranda eksik gösteriyorsa bu durumda, içindeki gaz miktarını kaybetmiş olması muhtemeldir. Böyle bir durumda, cihaza gaz doldurulması ve kalibrasyonunun yapılması olanağı vardır. Bunun için Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. ye ulaşmanız gerekmektedir.

Size nasıl ulaşabilirim?

İstanbul İSDL’e ulaşmanın en kısa yolu Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.  adresine e- mail atmaktır. Bu e-mail anlık olarak takip edildiğinden, en kısa sürede size geri dönüş sağlanacaktır. Telefon numarası ise (212) 473 26 00 – 2852 dir. Bu numarayı aradığınızda, sorularınız, ilgili kişi tarafından,  programın da yardımıyla cevaplanacaktır.  Eğer bu numaradan ulaşamaz iseniz; iyon odaları için 2803, 2807’yi, korunma düzeyli cihazlar için 2802, 2805 ve 2809’u, brakiterapi cihazları için 2801’ve 2808’i, yerinde kalibrasyon hizmeti ve TLD için 2808’i arayabilirsiniz. Bu telefon numaralarının laboratuvar personeline ait olduğu ve çoğunlukla  laboratuvarda bulundukları dikkate alınmalıdır.

Önerileriniz veya hizmetimiz ile ilgili şikâyetleriniz için;  tenmak.gov.tr ana sayfasının en altında bulunan “İlgili Taraf Anket, Öneri ve Şikayet Formu” nu doldurup göndermeniz beklenmektedir.  Aynı forma https://www.tenmak.gov.tr/uygulama/mm_anket1/  linkinden de ulaşabilirsiniz. Ayrıca, Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.  e-mail adresinden de öneri ve şikâyetlerinizi iletebilirsiniz.