Bölüm 3 - Radyasyon "Radyasyon ve Biz"

4 Radyasyon Birimleri

İyonlaştırıcı radyasyonlarla yapılan çalışmalarda sonuca ulaşabilmek ve zararlı biyolojik etkileri belirleyebilmek için radyasyon miktarının bilinmesi gerekir. Bu amaçla geliştirilecek ölçüm yöntemleri için her şeyden önce radyasyon miktarının ölçümünde kullanılan birimlerin tanımlarının yapılması zorunludur.

Uluslararası Radyasyon Birimleri Komitesi (ICRU) radyasyon çalışmalarında kullanılan kavramlar olan aktivite, ışınlama dozu, soğurulma dozu ve doz eşdeğeri için özel birimler tanımlamıştır. Bunlar sırasıyla; Curie (Ci), Röntgen (R), rad ve rem’dir. Bu özel birimler, 1986 yılından itibaren terk edilmeye başlanmış ve yerine tüm dünyada kullanılan birimlerin aynı olması düşüncesi ile M.K.S. sistemini esas alan “Uluslararası Birimler Sistemi (SI)” kullanılmaktadır. Aynı kavramlar için SI birimleri sırasıyla Becquerel (Bq), Coulomb/kg, Gray (Gy), ve Sievert (Sv) olarak seçilmiştir. Tablo 4.1 de radyasyon terimleri ve doz hesaplamalarında kullanılan özel birimler ile SI birimleri arasındaki ilişki topluca verilmiştir.

Tablo 4.1 Radyasyon terimleri ve özel birimler ile SI birimleri arasındaki ilişki

TERİM
  BİRİMİ
DÖNÜŞÜM
ESKİ
YENİ

AKTİVİTE

Curie (Ci) ; 3.7x1010 parçalanma / 1 saniye

Becquerel (Bq); 1 parçalanma/1 saniye

1Ci=3.7x1010 Bq
1 Ci=37GBq

IŞINLANMA DOZU

Röntgen (R) ; normal hava şartlarında (00C ve 760 mm Hg basıncı) havanın 1kg’ında 2.58x10-4 Coulomb’luk elektrik yükü değerinde (+) ve (-) iyonlar oluşturan X veya g radyasyonu miktarıdır.

Coulomb / kilogram (C/kg) ; normal hava şartlarında havanın 1 kg’ında 1 Coulomb’luk elektrik yükü değerinde (+) ve (-) iyonlar oluşturan X veya g radyasyonu miktarıdır.

1C/kg=3876 R1R=2.58x10-4 C/kg

SOĞURULMUŞ DOZ

radiation oz (rad); ışınlanan maddenin 1 kg’ında 10-2 Joule’lük enerji soğurulması meydana getiren herhangi bir radyasyon miktarıdır.

Gray (Gy) ; ışınlanan maddenin 1 kg’ında 1 Joule’lük enerji soğurulması meydana getiren herhangi bir radyasyon miktarıdır.

1Gy=100rad
1rad=0.01 Gy

DOZ EŞDEĞERİ

röntgen equivalent man (); 1 Röntgenlik X veya g ışını ile aynı biyolojik etkiyi oluşturan herhangi bir radyasyon miktarıdır. rem=(rad)x(WR)*

Sievert (Sv) ; 1 Gy’lik X ve g ışını ile aynı biyolojik etkiyi meydana getiren herhangi bir radyasyon miktarıdır.
Sv= (Gy)x(WR)*

1Sv=100 rem
1rem=0.01Sv
*WR, “Radyasyon ağırlık faktörü” olarak adlandırılır. Farklı radyasyonların biyolojik etkilerindeki farklılıkları hesaba katmak ve aynı zamanda radyasyondan korunma hesaplarını basitleştirmek için kullanılan bir faktördür.
Radyasyon tipi
Enerjisi
WR
Radyasyon tipi
Enerjisi
WR
Radyasyon tipi
Enerjisi
WR

X ve g

bütün

1

nötron

Termal<1kev

2

nötron

7 Mev

7

b parçacığı

>30 kev

1

nötron

10kev

2.5

nötron

10 Mev

6.5

b parçacığı

<30 kev

1.7

nötron

100kev

7.5

nötron

14 Mev

7.5

Doğal a parçacığı

bütün

10

nötron

500 kev

11

nötron

20 Mev

8

Ağır çekirdek

bütün

20

nötron

1Mev

11

nötron

tanımsız

10

Proton

<10 Mev

10

nötron

2.5 Mev

9

-

-
 

Yapay a

bütün

20

nötron

5 Mev

8

-

-
 

 
İçindekiler Bölüm 1 2 3 4 5 6 7 8 < Geri | İleri > | Kapat